هیپوفسفاتازی

هیپوفسفاتازی

Hypophosphatasia

OMIM: #241510; #146300; #241500

توصیف بیماری

هیپوفسفاتازی یک اختلال ارثی است که توسعه استخوان ها و دندان ها را تحت تاثیر قرار میدهد. این بیماری فرآیندی به نام معدنی سازی[1] که در آن مواد معدنی مثل کلسیم و فسفر در استخوان ها و دندان های در حال توسعه ذخیره میشوند را مختل میکند. معدنی سازی برای تشکیل استخوان ها که قدرتمند و سخت هستند و دندان ها که میتوانند در برابر جویدن و ساییدن مقاومت کنند ، ضروری است. علائم هیپوفسفاتازی به شدت متنوع اند و ممکن است هر زمانی از قبل از تولد تا بزرگسالی ظاهر شوند. شدیدترین فرم های هیپوفسفاتازی قبل از تولد و در اوایل نوزادی ظاهر میشوند. هیپوفسفاتازی استخوان ها را ضعیف و نرم میکند و منجر به ایجاد آنومالی های اسکلتی مشابه با یک اختلال استخوانی ایجاد شونده در کودکی به نام راشیتیسم[2] ( نرمی استخوان ) میشود. نوزادان مبتلا با اندام های کوتاه ، قفسه سینه با شکلی غیرطبیعی و نرمی استخوان های جمجمه به دنیا می آیند. عارضه های دیگر در نوزادی شامل تغذیه ضعیف و اختلال در وزن گرفتن ، مشکلات تنفسی و میزان بالای کلسیم در خون ( hypercalcemia ) که میتواند منجر به استفراغ مکرر و مشکلات کلیوی شود ، میباشند. عارضه ها در برخی موارد تهدید کننده زندگی میباشند.

انواعی از هیپوفسفاتازی که در کودکی یا بزرگسالی ظاهر میشوند معمولا نسبت به انواعی که در نوزادی ظاهر میشوند خفیف تر هستند. از دست دادن زودهنگام دندان های اولیه ( نوزادی ) ، یکی از اولین علائم بیماری در کودکی میباشد. کودکان مبتلا ممکن است دارای قامت کوتاه همراه با پاهای خمیده یا زانوهای همگرا ، بزرگی مفاصل مچ دست و پا و جمجمه با شکلی غیرطبیعی ، باشند. فرم های بزرگسالی هیپوفسفاتازی از طریق نرمی استخوان ها که به عنوان استئومالاسی[3] شناخته میشود ، شناسایی میشوند. در بزرگسالان ، شکستگی های مکرر در استخوان های پا و ران میتوانند منجر به درد مزمن شوند. بزرگسالان مبتلا به بیماری ممکن است دندان های ثانویه ( بزرگسالی ) خود را از دست بدهند و این افراد ریسک افرایش یافته ای برای درد و التهاب مفصلی دارند. ملایم ترین فرم این بیماری ، به نام هیپوفسفاتازی دندانی[4] ، تنها دندان ها را تحت تاثیر قرار میدهد. افراد مبتلا به این بیماری معمولا توسعه غیرطبیعی و از دست دادن زودهنگام دندان ها را تجربه میکنند اما دارای آنومالی های اسکلتی مشاهده شده در انواع دیگر هیپوفسفاتازی نمیباشند.

فراوانی

فرم های شدید هیپوفسفاتازی در حدود 1 در هر 100.000 نوزاد تازه متولد شده را تحت تاثیر قرار میدهند. موارد ملایم تر ، مثل مواردی که در کودکی یا بزرگسالی ظاهر میشوند ، احتمالا به میزان بیشتری ظاهر میشوند. هیپوفسفاتازی در افراد با زمینه های قومی مختلف در سراسر جهان گزارش شده است. به نظر میرسد این بیماری شایع ترین بیماری در جمعیت های سفیدپوستان باشد. این بیماری بویژه در جمعیت منونیت[5] در مانیتوبا[6] کانادا فراوان است ، در حدود 1 نوزاد از هر 2500 نوزاد با ویژگیهای شدید این بیماری به دنیا می آید.

علل بیماری

جهش های ژن ALPL باعث ایجاد هیپوفسفاتازی میشوند. این ژن دستورالعمل هایی برای ساخت آنزیمی به نام آلکالین فسفاتاز غیراختصاصی بافتی (TNSALP) که در معدنی سازی اسکلت و دندان ها نقشی اساسی ایفا میکند ، فراهم میکند. جهش های ژن ALPL منجر به تولید فرم غیرطبیعی TNSALP میشوند که نمیتواند به طور موثر در فرآیند معدنی سازی نقش ایفا کند. کمبود TNSALP باعث میشود چند ماده دیگر که به طور طبیعی توسط این آنزیم پردازش میشوند ، به طور غیرطبیعی در بدن تجمع یابند. محققان بر این باورند که تجمع یکی از این ترکیبات ، پیروفسفات غیرارگانیک (PPi) ، باعث معدنی سازی معیوب استخوان ها و دندان ها در افراد مبتلا به هیپوفسفاتازی میشود. جهش های ژن ALPL که تقریبا به طور کامل فعالیت TNSALP را حذف میکنند معمولا منجر به فرم های شدیدتر هیپوفسفاتازی میشوند. دیگر جهش ها که فعالیت این آنزیم را کاهش داده اما حذف نمیکنند ، اغلب باعث ایجاد فرم های ملایم تر این بیماری میشوند.

الگوی توارث

فرم های شدید هیپوفسفاتازی که در اوایل زندگی ظاهر میشوند با الگوی توارث اتوزومی مغلوب به ارث میرسند ، به این معنی که هر دو کپی ژن در هر سلول حاوی جهش میباشند. در بیشتر موارد والدین فردی با بیماری اتوزومی مغلوب هر کدام یک کپی از ژن جهش یافته را حمل میکنند  اما علائم و نشانه های بیماری را نشان نمیدهند. فرم های ملایم تر هیپوفسفاتازی میتوانند دارای الگوی توارث اتوزومی مغلوب یا اتوزومی غالب باشند. وراثت اتوزومال غالب به این معنی است که یک کپی از ژن جهش یافته در هر سلول برای ایجاد بیماری کافی است.

[1] mineralization
[2] rickets
[3] osteomalacia
[4] odontohypophosphatasia
[5] Mennonite
[6] Manitoba