نقص 17 آلفا هیدروکسیلاز / 20.17 لیاز

نقص 17 آلفا هیدروکسیلاز / 20.17 لیاز

(17 alpha-hydroxylase/17,20-lyase deficiency)

OMIM: #202110

توصیف بیماری

نقص 17 آلفا هیدروکسیلاز / 20.17 لیاز ، بیماری است که عملکرد غدد ترشح کننده هورمون ویژه ای به نام گناد ها ( تخمدان ها در زنان و بیضه ها در مردان ) و غدد آدرنال را تحت تاثیر قرار میدهد. گناد ها یا اندام های تولیدمثلی ، تکوین جنسی پیش از تولد و طی بلوغ را پیش میبرند و برای تولیدمثل مهم هستند. غدد آدرنال که روی نوک کلیه ها قرار گرفته اند ، تولید هورمون های خاصی از جمله هورمون های کنترل کننده میزان نمک در بدن را تنظیم میکنند. افراد مبتلا به نقص 17 آلفا هیدروکسیلاز / 20.17 لیاز دارای عدم تعادل در بسیاری از هورومون هایی هستند که توسط این غدد تولید میشوند. نقص 17 آلفا هیدروکسیلاز / 20.17 لیاز یکی از اعضای گروهی از اختلالات میباشد که به عنوان هایپرپلازی آدرنال مادرزادی شناسایی میشوند و تولید هورمون را معیوب کرده و تکوین جنسی و بلوغ را مختل میکنند. عدم تعادل هورمونی منجر به علائم خاص نقص 17 آلفا هیدروکسیلاز / 20.17 لیاز میشود که شامل افزایش فشار خون ، میزان کم پتاسیم خون و تکوین جنسی غیرطبیعی میباشند. شدت ویژگیها متغیر است. دو فرم از بیماری شناسایی شده اند : نقص 17 آلفا هیدروکسیلاز / 20.17 لیاز کامل که شدیدتر است و نقص 17 آلفا هیدروکسیلاز / 20.17 لیاز نسبی که معمولا خفیف تر است.

افراد مذکر و مونث به گونه متفاوتی تحت تاثیر اختلال تکوین جنسی قرار میگیرند. افراد مونث ( کسانی که دارای دو کروموزوم X میباشند) مبتلا به نقص 17 آلفا هیدروکسیلاز / 20.17 لیاز با دستگاه تناسلی خارجی طبیعی متولد میشوند ؛ گرچه ، اندام های تولیدمثلی داخلی از جمله رحم و تخمدان ها ممکن است توسعه نیابند. افراد مونث مبتلا به نقص 17 آلفا هیدروکسیلاز / 20.17 لیاز کامل ویژگیهای جنسی ثانویه مثل ایجاد سینه ها و موی بلوغ را کسب نمیکنند و عادت ماهانه نمیشوند. افراد مونث مبتلا به نقص 17 آلفا هیدروکسیلاز / 20.17 لیاز نسبی ممکن است برخی ویژگیهای جنسی ثانویه را کسب کنند ؛ قاعدگی معمولا نامنظم میباشد یا وجود ندارد. تمام فرم های بیماری منجر به ناتوانی در داشتن فرزند ( ناباروری ) میشوند. در افراد مبتلایی که از نظر کروموزومی مذکر ( دارای یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y ) میباشند ، مشکلات تکوین جنسی باعث اختلالات دستگاه تناسلی خارجی میشوند. افرادی که به شدت بیمار هستند با دستگاه تناسلی خارجی زنانه متولد میشوند و معمولا به عنوان مونث بزرگ میشوند.

گرچه ، از آنجائیکه این افراد دارای اندام های تولیدمثلی داخلی زنانه نمیباشند عادت ماهانه نمیشوند و ویژگیهای جنسی ثانویه زنانه را کسب نمیکنند. این افراد دارای بیضه میباشند اما بیضه ها به طور غیرطبیعی در شکم قرار گرفته اند ( تنزل نیافته اند ). گاهی ، نقص 17 آلفا هیدروکسیلاز / 20.17 کامل منجر به ایجاد دستگاه تناسلی خارجی میشود که ظاهر کاملا مردانه یا کاملا زنانه ندارد ( دستگاه تناسلی مبهم ). افراد مذکر مبتلا به نقص 17 آلفا هیدروکسیلاز / 20.17 لیاز نسبی معمولا دارای دستگاه تناسلی مردانه غیرطبیعی مثل آلت تناسلی کوچک ، سوراخ پیشابراه که بر سطح تحتانی آلت تناسلی قرار گرفته (هیپوسپادیاس) یا کیسه بیضه ای که به دو قسمت تقسیم شده ، میباشند. افراد مذکر مبتلا به نقص 17 آلفا هیدروکسیلاز / 20.17 لیاز کامل یا نسبی عقیم میباشند.

فراوانی

نقص 17 آلفا هیدروکسیلاز / 20.17 لیاز مسئول حدود 1 درصد موارد هایپرپلازی آدرنال مادرزادی میباشد. این بیماری در 1 فرد از هر 1 میلیون فرد در سراسر جهان رخ میدهد.

علل بیماری

نقص 17 آلفا هیدروکسیلاز / 20.17 لیاز در اثر جهش های ژن CYP17A1 ایجاد میشود. پروتئینی که از این ژن تولید میشود در تشکیل هورمون های استروئیدی مشارکت میکند. این گروه از هورمون ها شامل هورمون های جنسی مثل تستسترون و استروژن که برای تکوین جنسی طبیعی و تولیدمثل مورد نیازند ، کورتیکوئیدهای مواد معدنی که به تنظیم تعادل نمک و آب بدن کمک میکنند و کورتیکوئیدهای قندی که در نگهداری میزان قند خون کمک میکنند و پاسخ بدن به استرس را تنظیم میکنند ، میباشند. هورمون های استروئیدی از طریق یک سری واکنش شیمیایی تولید میشوند.

آنزیم CYP17A1 دو واکنش مهم را در این فرآیند انجام میدهد. این آنزیم دارای فعالیت 17 آلفا هیدروکسیلازی میباشد که برای تولید کورتیکوئیدهای قندی و هورمون های جنسی مهم است. CYP17A1 دارای فعالیت 20.17 لیازی نیز میباشد که برای تولید هورمون های جنسی مهم است. نقص 17 آلفا هیدروکسیلاز / 20.17 لیاز از یک نقص در هر دو فعالیت آنزیم ایجاد میشود. میزان فعالیت باقیمانده آنزیم تعیین میکند که فرد دارای نوع کامل یا نسبی بیماری خواهد بود. افراد مبتلا به نوع کامل دارای جهش هایی در ژن CYP17A1  هستند که باعث تولید آنزیمی با فعالیت 17آلفا هیدروکسیلازی یا 20.17 لیازی بسیار کم یا بدون این فعالیت ها میشوند.

افراد مبتلا به نوع نسبی این بیماری دارای جهش هایی در ژن CYP17A1 میباشند که اجازه فعالیت آنزیم را تا حدی میدهند ، گرچه میزان آنزیم کم است. با میزان کم فعالیت 17آلفا هیدروکسیلازی یا بدون فعالیت آن ، تولید کورتیکوئیدهای قندی معیوب میشود و در عوض آن کورتیکوئیدهای مواد معدنی تولید میشوند. میزان اضافه این هورمون های تنظیم کننده نمک منجر به افزایش فشار خون و کاهش میزان پتاسیم میشود. از دست دادن فعالیت 20.17 لیازی ، تولید هورمون های جنسی را معیوب میکند. کمبود این هورمون ها توسعه سیستم تولیدمثلی را مختل کرده و شروع بلوغ را در افراد مذکر و مونث مبتلا به نقص 17 آلفا هیدروکسیلاز / 20.17 لیاز معیوب میکند.

الگوی توارث

این بیماری با الگوی توارث اتوزومی مغلوب به ارث میرسد به این معنی که هر دو کپی ژن در هر سلول دارای جهش میباشند. والدین فردی با بیماری اتوزومی مغلوب هر کدام یک کپی از ژن جهش یافته را حمل میکنند اما معمولا علائم بیماری را نشان نمیدهند.