آتاکسی تلانژکتازی

آتاکسی تلانژکتازی (Ataxia Telangiectasia)

OMIM: #208900

توصیف بیماری آتاکسی تلانژکتازی

آتاکسی تلانژکتازی یک اختلال نادر ارثی است که سیستم عصبی ، سیستم ایمنی و دیگر سیستم های بدن را تحت تاثیر قرار میدهد. این اختلال با سختی پیشرونده در هماهنگی حرکات (آتاکسی) که در ابتدای کودکی شروع میشود ، معمولا قبل از 5 سالگی ، شناسایی میشود. کودکان بیمار معمولا به سختی راه میروند ، در تعادل و هماهنگی دست ها دچار مشکل میباشند ، حرکات تند و سریع غیر ارادی ( تشنج مخصوص ) ، گرفتگی عضله ( میوکلنوس ) و اختلال در عملکرد اعصاب ( نوروپاتی ) دارند. مشکلات حرکتی معمولا باعث میشوند که افراد در بزرگسالی به ویلچیر نیاز پیدا کنند. افراد با این بیماری همچنین دارای لکنت زبان بوده و در حرکت دادن چشم هایشان برای نگاه به طرفین مشکل دارند( آپراکسی چشمی ) ، دسته های کوچکی از رگ های خونی بزرگ شده که تلانژکتاز نامیده میشوند ، در چشم ها و بر سطح پوست این افراد شناسایی میشوند.

در خون افراد بیمار  میزان بالایی از یک پروتئین که آلفالیپوپروتئین (AFP) نامیده میشود وجود دارد. سطح این پروتئین به صورت طبیعی در جریان خون زنان باردار افزایش می یابد ، اما اینکه چرا افراد مبتلا به آتاکسی تلانژکتازی سطح افزایش یافته آلفافیتوپروتئین را دارند و یا اینکه این افزایش چه اثراتی میتواند برای فرد داشته باشد ناشناخته است . افراد با آتاکسی تلانژکتازی اغلب دارای سیستم ایمنی ضعیف شده ای بوده و مبتلا به انواع عفونت های ریوی مزمن میباشند. آن ها همچنین ریسک افزایش یافته ابتلا به سرطان ، بویژه سرطان سلولهای تشکیل دهنده خون ( لوسمی ) و سلولهای سیستم ایمنی ( لنفوما ) را دارا میباشند. افراد بیمار به اینکه در معرض پرتوهایی مثل اشعه های ایکس پزشکی قرار بگیرند بسیار حساس هستند. امید به زندگی افراد با این بیماری به میزان زیادی متنوع است ، اما افراد بیمار معمولا تا اوایل بزرگسالی عمر میکنند.

فراوانی آتاکسی تلانژکتازی

آتاکسی تلانژکتازی در 1 در 40000 تا 1 در 100000 از افراد جهان ظاهر میشود.

دلایل بیماری آتاکسی تلانژکتازی

جهش هایی در ژن ATM منجر به آتاکسی تلانژکتازی میشود. ژن ATM دستورالعمل هایی برای ساخت یک پروتئین که به کنترل تقسیم سلولی کمک و در ترمیم DNA مشارکت میکند ، ایجاد میکند.این پروتئین نقش مهمی در رشد طبیعی و فعالیت چندین سیستم بدن شامل سیستم عصبی و سیستم ایمنی ایفا میکند. پروتئین ATM  سلولها را در تشخیص آسیب یا شکست رشته های DNA  یاری کرده و در ترمیم DNA از طریق فعال کردن آنزیم هایی که رشته های شکسته را تعمیر میکنند مشارکت میکند. ترمیم موثر رشته های DNA  آسیب دیده به حفظ پایداری اطلاعات ژنتیکی سلولی کمک میکند. جهش ها در ژن ATM منجر به کاهش یا حذف عملکرد پروتئین ATM میشوند. بدون این پروتئین ، سلول ناپایدار شده و می میرد. سلولهای بخشی از مغز که در ایجاد حرکات هماهنگ مشارکت میکنند ( مخچه ) ، بویژه تحت تاثیر از دست رفتن عملکرد پروتئین ATM  قرار میگیرند. از دست دادن این سلولهای مغز منجر به برخی از مشکلات حرکتی که نشاندهنده آتاکسی تلانژکتازی میباشند، میشود. جهش ها در ژن ATM همچنین از پاسخ صحیح سلولها به آسیب DNA ممانعت کرده ، که منجر به تجمع شکست ها در رشته های DNA شده و میتواند منجر به تشکیل تومورهای سرطانی شود.

الگوی وراثتی آتاکسی تلانژکتازی

آتاکسی تلانژکتازی با الگوی اتوزومی مغلوب به ارث میرسد ، به این معنی که هر دو کپی ژن ATM در هر سلول حاوی جهش میباشند. در بیشتر مواقع والدین فرد با بیماری اتوزومی مغلوب ، هر کدام یک کپی از ژن جهش یافته را حمل میکنند ، اما علائم و نشانه های بیماری را نشان نمیدهند. در حدود 1 درصد از جمعیت ایالات متحده یک کپی جهش یافته و یک کپی نرمال از ژن ATM را در هر سلول خود دارند. این افراد حامل نامیده میشوند. اگرچه حاملین جهش ATM به آتاکسی تلانژکتازی مبتلا نمیباشند ، اما بسیار مستعدتر از افراد بدون جهش در ژن ATM برای ابتلا به سرطان هستند ، حاملین مونث بویژه در خطر ابتلا به سرطان سینه هستند. حاملین جهش در این ژن همچنین ریسک افزایش یافته ای برای ابتلا به بیماری های قلبی دارند.